«Καλαντόνερον» ονομαζόταν το έθιμο, κατά το οποίο έπαιρναν το πρώτο νερό τα μεσάνυχτα της Πρωτοχρονιάς. Από τη βρύση, τη πηγή ή το πηγάδι και γενικά από όπου προμηθευόταν μια οικογένεια το πόσιμο νερό της.
Το πρώτο νερό της Πρωτοχρονιάς
Το Καλαντίασμαν
Λίγο πριν τα μεσάνυχτα, κάποιος από την οικογένεια, συνήθως ένα κορίτσι (ιδιαίτερα οι ελεύθερες κοπέλες), έπρεπε να πάει να «καλαντάζ το πεγάδ». Δηλαδή να αφήσει διάφορα δώρα στη βρύση – πηγάδι. Τοποθετούσαν διάφορα δώρα, όπως ξηρούς καρπούς (φουντούκια, καρύδια, σύκα) στάρι, γλυκά, μήλα, κυδώνια, κ.λ.π.
Τη λήψη του «καλαντόνερου», προηγούνταν το «καλαντίασμαν» της βρύσης ή του πηγαδιού. Λέγοντας χαμηλόφωνα την παρακάτω ευχή:
«Κάλαντα και καλός καιρός, άμον τ’ ανοίγω το πεγάδ να ανοίεται η τύχη μ’ και άμον το τρέχ’ το νερό να τρέχ’ και η ευλογία!»
Τα ελεύθερα παλικάρια του χωριού καιροφυλακτούσαν κι όταν έφευγαν οι κοπέλες, πλησίαζαν στη βρύση κι έτρωγαν τα φρούτα. Αυτός που έτρωγε το μήλο της συγκεκριμένης κοπέλας, θα την ερωτευόταν και θα τη παντρευόταν. Γιατί επενεργούσαν κάποιες μαγικές δυνάμεις, κατά την Ποντιακή λαϊκή δοξασία και πίστη:
«Ανάθεμα π’ εκρέμιζεν το μήλον σο πεγάδιν,
το μήλον είχεν φάρμακον και το πεγάδ’ μαείας.
Μαεύ’ εμέν, μαεύ’ κι εσέν, μαεύ’ τοι δυς εντάμαν.
Η κορ’ μαεύ’ Ελλενικά, Ρωμαίικα παλικάρια…»
Τα κορίτσια που παίρνανε το «καλαντόνερον», μέχρι να το πάνε στο σπίτι δεν κοιτούσαν πίσω τους. Ούτε μιλούσαν σε κανέναν, για να μη πάρουν οι μάγισσες τη φωνή τους.
Να πάει καλά η νέα χρονιά
Από το «καλαντόνερον» έπινε όλη η οικογένεια από λίγο, για να πάει καλά η νέα χρονιά. Τα δε κορίτσια έβρεχαν τα μαλλιά τους, για να μακρύνουν. Με το υπόλοιπο «καλαντόνερον» ράντιζαν το σπίτι, την αυλή, τις αποθήκες, τα ζώα και τα χωράφια.
Οι νοικοκυρές, στα δωμάτια του σπιτιού έριχναν χούφτες από ξηρούς καρπούς, λέγοντας την παρακάτω ευχή:
Κάλαντα και καλός καιρός και ευλογημένος…
Έμπα καλόν χρονία και έβγα κακόν χρονία και τη χρόν’ με καλόν καρδίαν!