Όπως για όλους τους Έλληνες έτσι και για τους Πόντιους, ο χορός είναι μια ζωοποιός διαδικασία. Η οποία συνοδεύει όλες τις εκφάνσεις του λαϊκού τους βίου.
Η χορευτική μας παράδοση είναι αυτή που έφερε η πρώτη γενιά από τον Πόντο
Ποντιακοί χοροί και επιρροές
Σε ό,τι σχετίζεται με τους λαϊκούς Ποντιακούς χορούς, αυτό που πρέπει να εξεταστεί πρωταρχικά είναι οι επιρροές που δέχθηκαν και η Ελληνικότητα κάποιων. Η οποία αποδεικνύεται σε μερικούς πρώτα απ’ όλα από τις αναφορές και μαρτυρίες αρχαίων συγγραφέων. Όπως ο Ξενοφών, ο Λουκιανός, ο Πλάτων κ.ά. και δεύτερον, από το ρυθμό τους.
Επίσης πρέπει να μελετηθούν και οι χοροί των άλλων κοινωνικών ομάδων, οι οποίες ζούσαν στη συγκεκριμένη περιοχή, για να εξαχθούν ασφαλή συμπεράσματα.
Στην παράδοση κάτι δίνεις, κάτι παίρνεις. Από αυτήν την ανταλλαγή βγαίνει μια καινούργια συνισταμένη, η οποία εάν εκφράζει ένα λαό… είναι η παράδοση του.
Οι Ποντιακοί χοροί
Πολλά είναι τα κοινά σημεία στις κινήσεις, στις ονομασίες και στις μελωδίες των χορών της περιοχής, με αυτά των άλλων λαών που ζούσαν εκεί. Κατά την προσωπική μου άποψη, οι χοροί που έφερε από τον Πόντο η πρώτη γενιά, είναι όλοι Ποντιακοί. Άσχετα σε ποιους ανήκει η αρχική τους δημιουργία, γιατί προσαρμόστηκαν στα χορευτικά δεδομένα των Ποντίων.
Ο τρόπος με τον οποίον χορεύονται σήμερα είναι καθαρόαιμος Ποντιακός
Όταν ένας λαός αγαπάει κάτι και εκφράζεται μέσα από αυτό, τότε είναι και δικό του. Ασχέτως ποιος είναι ο δημιουργός του.
Ο χορός για τους Πόντιους
Όπως για όλους τους Έλληνες λοιπόν, έτσι και για τους Έλληνες του Πόντου, ο χορός είναι μια ζωοποιός διαδικασία. Η οποία συνοδεύει όλες τις εκφάνσεις του λαϊκού τους βίου.
Το συγκινησιακό φορτίο του Ποντιακού χορευτικού κώδικα είναι μάλιστα τόσο ισχυρό, που ακόμα και σήμερα οι Πόντιοι 4ης γενιάς, οι οποίοι γεννήθηκαν και μεγάλωσαν μακριά από τα χώματα των προγόνων τους, αισθάνονται το Ιερό χρέος να μυηθούν ευλαβικά στα παραδεδομένα χορευτικά πρότυπα και να τα μεταφέρουν αναλλοίωτα στο μέλλον.
Απόδειξη αποτελεί το γεγονός πως ενώ πολλοί νέοι ΔΕΝ γνωρίζουν την Ποντιακή διάλεκτο, γνωρίζουν οπωσδήποτε να χορεύουν τους χορούς!
Ο Ξενοφών και ο χορός των μαχαιριών
Η πρώτη αναφορά στους Ποντιακούς χορούς γίνεται από τον Ξενοφώντα στην «Κάθοδο των Μυρίων», όπου περιγράφεται ο χορός των μαχαιριών. Επίσης ο Λουκιανός στο κείμενό του «Περί ορχήσεως», στα τέλη του 2ου αιώνα μ.Χ., έγραψε για τον Ποντιακό χορό:
«Και σε ό,τι αφορά τους βακχικούς χορούς, που έχουν διαδοθεί στην Ιωνία και ξεχωριστά στον Πόντο. (…) Τόσο πολύ κυρίεψε τους ανθρώπους που ζουν στον Πόντο ο χορός, ώστε όπου γίνονταν χορευτικές παραστάσεις, για ολόκληρες μέρες ξεχνούσαν όλα τ’ άλλα και παρατηρούσαν μόνο τους χορευτές, που παρίσταναν πότε τους κορύβαντες, πότε τους σατύρους και πότε τους βοσκούς.
Τους χορούς αυτούς τους χόρευαν άνθρωποι από ευγενικές οικογένειες, οι πρώτοι σε κάθε πόλη, χωρίς να ντρέπονται για τις επιδόσεις τους, αλλά υπερηφανεύονταν μάλλον γι’ αυτό, παρά για την ένδοξη καταγωγή και τ’ αξιώματα των προγόνων τους»
Η χορευτική παράδοση μας
Εάν λειτουργήσουμε με τη φιλοσοφία ότι η χορευτική παράδοση είναι αυτή που έφερε η πρώτη γενιά από τον Πόντο και την κρατήσουμε αυτούσια, τότε νομίζω πως δεν υπάρχει κανένα πρόβλημα.
Εάν όμως προσπαθήσει ο καθένας να την ερμηνεύσει κατά το δοκούν και σύμφωνα με τη δική του αισθητική, τότε είναι σίγουρο ότι θα έχουμε τεράστια προβλήματα. Θα δημιουργήσουμε σύγχυση στις επόμενες γενιές, οι οποίες δεν είχαν την τύχη να γνωρίσουν την πρώτη γενιά. Ώστε να έχουν σαφή εικόνα της παραδοσιακής μορφής των χορών.
Πρέπει λοιπόν να κατανοήσουμε ότι Ποντιακοί θεωρούνται όλοι οι χοροί που χόρεψαν οι πρόγονοι μας, σε όλες τις περιοχές του Πόντου…
Ανεξάρτητα σε ποια εθνότητα ανήκε η αρχική δημιουργία τους. Αφού έτσι κι αλλιώς δεν υπάρχουν οι ανάλογες καταγραφές για το ποια εθνότητα δημιούργησε την αρχική μορφή του χορού. Ο χορός προσαρμόζεται στα χορευτικά δεδομένα του κάθε λαού, οπότε αλλάζει και ύφος. Άλλωστε κανένας δεν μπορεί να επιβάλει σε κανέναν να χορέψει κάτι, που δεν του αρέσει.
Το ίδιο ισχύει και για τα τραγούδια. Σου αρέσει κάτι μουσικά και χορευτικά; Το τραγουδάς, το χορεύεις και το κάνεις δικό σου. Δεν σου αρέσει; Το προσπερνάς…
Αυτός ο λαός έφερε μαζί του έναν γνήσιο λαϊκό πολιτισμό και μια ιστορία τεράστιας αξίας
Αυτόν τον πολιτισμό, τον πιο γνήσιο λαϊκό, την έκφραση μέσω του χορού, αλλά και του τραγουδιού, έχουμε το καθήκον να διασώσουμε και να διατηρήσουμε, όσο το δυνατόν στην παραδοσιακή του μορφή.
Διαβάστε επίσης: Η παγκοσμιότητα των Ποντιακών χορών
Νίκος Ζουρνατζίδης