Ο παραθερισμός στα παρχάρια είναι το πιο παλιό έθιμο της περιοχής της Μαύρης Θάλασσας, ίσως και της ανθρωπότητας. Αυτό το έθιμο το συνεχίζουν οι κτηνοτρόφοι των χωριών της Τραπεζούντας.
Παρακάτω θα εξετάσουμε το έθιμο του παραθερισμού στα παρχάρια της περιοχής του Όφη
Οι χωρικοί του «Τσορούκ», του χωριού που πήραμε ως υπόδειγμα, μαζί με χωρικούς της Τσάϊκαρας και των Σουρμένων, πηγαίνουν να παραθερίσουν στα παρχάρια που βρίσκονται γύρω ή πάνω στο βουνό «Μαντούρ». Στις περιοχές των συνόρων του «Μπαϊμπούρτ».
Η εποχή για να πάνε στα παρχάρια αρχίζει με το λιώσιμο των χιονιών στα βουνά και ολοκληρώνεται τον Μάιο μήνα. Που από μια άποψη είναι ο καιρός που ξυπνάει η φύση…
Τότε μια γλυκιά ανησυχία κυριεύει τους χωρικούς που ετοιμάζονται για το ταξίδι. Μερικές φορές βγαίνουν όλοι μαζί στο δρόμο, παίρνοντας και τα ζώα τους, κι άλλοτε ένας ένας ή ανά μία-δύο ομάδες.
Παλιά πήγαιναν σ’ αυτά τα παρχάρια περπατώντας δύο ημέρες. Ενώ τα βράδια έβρισκαν κατάλυμα στα χάνια που ήταν στο δρόμο. Σήμερα ανεβαίνουν με φορτηγά ή με άλλα μεταφορικά μέσα. Επιπλέον το ηλεκτρικό ρεύμα και το τηλέφωνο έχουν φτάσει σ’ αυτές τις περιοχές.
Παραθερισμός στα παρχάρια
Ο παραθερισμός στα παρχάρια ήταν η κυριότερη πηγή εσόδων, καθώς σχεδόν αποκλειστικά ασχολούνταν με την κτηνοτροφία. Στα παρχάρια μπορούσαν να τραφούν καλύτερα τα ζώα. Από το γάλα των ζώων που έβοσκαν εκεί, έφτιαχναν βούτυρο, τυρί, καϊμάκι (κρέμα), στραγγιστό γιαούρτι. Έτσι εξασφάλιζαν από το καλοκαίρι, ένα μέρος των τροφίμων του χειμώνα.
Γι’ αυτό τα «τσαΐρια», δηλαδή τα λιβάδια, ήταν για τους χωρικούς το πολυτιμότερο μέρος των παρχαριών. Αυτός είναι ο λόγος που κατά το παρελθόν, αλλά ακόμη και σήμερα, γίνονται καβγάδες. Που μερικές φορές φτάνουν μέχρι την αιματοχυσία, για τη διεκδίκησή τους.
Οι χωρικοί που ανεβαίνουν στα παρχάρια μισθώνουν έναν ή δύο βοσκούς για να προσέχουν τα ζώα τους. Κάθε χωρικός είναι υποχρεωμένος να δώσει τα ζώα του σε ένα κοπάδι. Κάποιοι από τους χωρικούς μπορεί να μη μένουν στο παρχάρι. Σε αυτή την περίπτωση εμπιστεύονται τα ζώα σε έναν άλλο χωρικό, στον οποίο πληρώνουν ένα αντίτιμο.
Αυτόν που δίνει τα ζώα του σε έναν άλλο, για να τα προσέχει, τον λένε «περνεκτζή»
Όταν έρθει ο Αύγουστος, θερίζουν τα χόρτα που έχουν ωριμάσει στα λιβάδια και τα κατεβάζουν στα χωριά. Παλιότερα τα μετέφεραν φορτώνοντας τα στην πλάτη τους, ενώ σήμερα χρησιμοποιούν μηχανοκίνητα μεταφορικά μέσα.
Πανηγύρια και γιορτές
Ενδιαφέρον παρουσιάζουν τα πανηγύρια και οι γιορτές, που γίνονται στα μισά της παραμονής στα παρχάρια. Πριν έρθει δηλαδή ο καιρός να θερίσουνε οι παρχαρέτ’ τα «Καρνέσα» (ένα είδος χόρτου).
Οι χωρικοί ξεκινούν πεζοί από τα παρχάρια και τα χωριά τους, μία μέρα πριν το πανηγύρι και συναντιούνται σε ένα ίσιωμα. Εκεί ανταλλάσσουν τρόφιμα και στη συνέχεια αρχίζουν το χορό, για να γιορτάσουν την ημέρα. Αργότερα επιστρέφουν στα μέρη από όπου ήρθαν.
Αυτές οι γιορτές και τα πανηγύρια που λέγονται «Γιαϊλά Ορτασί» γίνονται στις 15 Ιουλίου, δηλαδή ακριβώς το μεσοκαλόκαιρο
Μια άλλη γιορτή είναι η γιορτή «Καρνές». Όταν έρθει ο καιρός για το «Καρνές» οι χωρικοί ξεκινούν απ’ τα χωριά τους ταυτόχρονα με τους χωρικούς που κατοικούν στα παρχάρια. Ανταμώνουν σε ένα ίσιωμα του παρχαριού, το οποίο λέγεται «Σουλτάν Μουράτ».
Το «Καρνές» είναι η ψυχή των Οφλήδων που προστατεύουν με αποφασιστικότητα τα παρχάρια τους
Η ημερομηνία του ανταμώματος είναι στις 7 Αυγούστου, σύμφωνα με το ηλιακό ημερολόγιο (20 Αυγούστου). Δεν υπάρχει προσυνεννόηση γι’ αυτή την ημερομηνία. Όμως όλοι οι κεμεντζετζήδες, οι τουλουμτζήδες οι ζουρνατζήδες και όσοι παίζουν φλογέρα μαζεύονται και ανταμώνουν εκεί.
Γλεντούσαν, χορεύοντας και τραγουδώντας μέχρι να δύσει ο ήλιος…
Διαβάστε επίσης: Ονομασίες των ζώων στον Πόντο
Omer Assan – Ο Πολιτισμός του Πόντου