Όπως είναι ήδη γνωστό, χθες το ΣτΕ της Τουρκίας έδωσε το «πράσινο φως» προκειμένου να ξαναγίνει τζαμί η Αγιά Σοφιά, μετά από 86 χρόνια. Με αποτέλεσμα οι αντιδράσεις να είναι πολλές, σε διεθνές επίπεδο, για την επόμενη μέρα της Αγιά Σοφιάς.
Η Αγία Σοφία δεν είναι μόνο ένα παγκόσμιο Χριστιανικό – Ορθόδοξο σύμβολο, αλλά και ένα παγκόσμιο μνημείο πολιτισμού
Τουρκία – Το σχέδιο
Σαν έτοιμη από καιρό, η Τουρκία ξεδιπλώνει εδώ και καιρό το σχέδιό της για τη μετατροπή της Αγιά Σοφιάς από μουσείο παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς σε τζαμί. Αυτό αποδεικνύεται και από το ειδικό σχέδιο που έχει εκπονηθεί, προκειμένου να καλυφθούν Αγιογραφίες που κοσμούν την Αγιά Σοφιά.
Η απόφαση για τη μετατροπή της Αγιά Σοφιάς σε τζαμί δεν υπάρχει αμφιβολία ότι ήταν ειλημμένη από τη πλευρά της Τουρκίας.
Ο Ταγίπ Έρντογαν φαίνεται πως χρησιμοποιεί και την Αγιά Σοφιά ως όχημα για τις επιδιώξεις του απέναντι στην Ευρώπη. Επιχειρώντας για μία ακόμη φορά να μετατρέψει τις διαπραγματεύσεις με την Ευρωπαϊκή Ένωση για όλα τα ανοιχτά ζητήματα, σε «ανατολίτικο παζάρι».
Το τουρκικό Συμβούλιο της Επικρατείας, το ανώτατο τουρκικό διοικητικό δικαστήριο, έκρινε χθες παράνομη την κυβερνητική απόφαση του 1934 με την οποία η Αγία Σοφία μετατράπηκε σε μουσείο. Λίγη ώρα μετά την ανακοίνωση της ετυμηγορίας αυτής, ο πρόεδρος της Τουρκίας Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν ανήγγειλε ότι η άλλοτε βυζαντινή βασιλική θα υποδεχθεί πιστούς για τη μουσουλμανική προσευχή την Παρασκευή 24 Ιουλίου 2020.
Μετά την ανακοίνωση του Ερντογάν, εκατοντάδες άνθρωποι συγκεντρώθηκαν κοντά στην Αγία Σοφία για να γιορτάσουν την απόφαση. Στο κοινοβούλιο, στην Άγκυρα, οι βουλευτές του κυβερνώντος κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (AKP) σηκώθηκαν όρθιοι και χειροκρότησαν, ενώ διαβαζόταν το διάταγμα που υπέγραψε ο πρόεδρος Ερντογάν.
Όλα αυτά όμως προκαλούν αντιδράσεις όχι μόνο από τη πλευρά της Ελλάδας, αλλά σε παγκόσμιο επίπεδο…
Ελληνική κυβέρνηση
Γύρο τηλεφωνικών επικοινωνιών, σε διεθνές επίπεδο, ξεκίνησε ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης. Αναφορικά με την αντίδραση της Ελλάδας για την απόφαση μετατροπής της Αγιά Σοφιάς σε τζαμί. Ο κ. Μητσοτάκης, αρχικά επικοινώνησε με τον Οικουμενικό Πατριάρχη κ.κ. Βαρθολομαίο, στον οποίο εξέφρασε τη συμπαράσταση και την υποστήριξή του.
Από την Ελληνική πλευρά τονίζουν ότι το πρόβλημα πλέον δεν είναι διμερές, αλλά Ευρωπαϊκό και ότι απέναντι στη Τουρκία βρίσκεται η Ευρώπη…
Έτσι, στο προσκήνιο επανέρχεται το ζήτημα των κυρώσεων κατά της Τουρκίας από την Ε.Ε. Με τον πρωθυπουργό να βάζει το θέμα για την Αγιά Σοφιά ως την κορωνίδα της Τουρκικής προκλητικότητας και παραβατικότητας, στην επικείμενη Σύνοδο Κορυφής (17-18/7).
UNESCO
Η UNESCO ανακοίνωσε χθες ότι η Επιτροπή Παγκόσμιας Κληρονομιάς θα αξιολογήσει εκ νέου το καθεστώς της Αγίας Σοφίας, αφού ο πρόεδρος της Τουρκίας Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν την ανακήρυξε τζαμί.
Καθώς η Αγία Σοφία είναι ενταγμένη στον κατάλογο των Μνημείων Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς ως μουσείο, η UNESCO σε ανακοίνωσή της, τονίζει:
«Είναι λυπηρό που η απόφαση της Τουρκίας δεν ήταν αντικείμενο διαλόγου, ούτε υπήρξε κάποια γνωστοποίηση νωρίτερα.
H UNESCO καλεί τις τουρκικές αρχές να ξεκινήσουν χωρίς καθυστέρηση διάλογο, προκειμένου να αποφευχθεί η οπισθοχώρηση από την παγκόσμια αξία αυτής της σπάνιας κληρονομιάς. Η διατήρηση της οποίας θα επανεξεταστεί από την Επιτροπή Παγκόσμιας Κληρονομιάς στην επόμενη συνεδρίασή της».
Διεθνείς αντιδράσεις
Τη σκυτάλη των αντιδράσεων για την απόφαση του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν να αγνοήσει την παγκόσμια κοινότητα και να μετατρέψει τον ιστορικό ναό της Αγίας Σοφίας σε τζαμί, πήραν αργά τη νύχτα της Παρασκευής και τα ξημερώματα του Σαββάτου η Ουάσιγκτον, το Βερολίνο και το Παρίσι.
Η Αμερικανική κυβέρνηση δήλωσε «απογοητευμένη» για την απόφαση της Τουρκίας να μετατραπεί σε τζαμί η Αγία Σοφία. Προτρέποντας την να εγγυηθεί ίση πρόσβαση σε όλους τους επισκέπτες της βασιλικής, που μέχρι χθες αποτελούσε μουσείο.
Πολλές χώρες, ανάμεσά τους η Ελλάδα και η Ρωσία, οι οποίες παρακολουθούν στενά την κατάσταση στη Τουρκία, καθώς και οι ΗΠΑ και η Γαλλία, είχαν προειδοποιήσει την Άγκυρα εναντίον της μετατροπής της Αγίας Σοφίας σε τζαμί, κάτι που ο Ερντογάν απαιτούσε εδώ και χρόνια.
Γαλλία – Θλιβερή απόφαση
Η κυβέρνηση της Γαλλίας κατέγραψε μετά «θλίψης» της τις αποφάσεις των τουρκικών αρχών για τη μετατροπή του μουσείου της Αγίας Σοφίας σε τζαμί. Σε Δελτίο Τύπου του Γαλλικού υπουργείου εξωτερικών, που δημοσιοποιήθηκε αργά το βράδυ της Παρασκευής, μεταξύ άλλων τονίζεται:
«Η Γαλλία θλίβεται για την απόφαση του τουρκικού Συμβουλίου της Επικρατείας να τροποποιηθεί το καθεστώς της Αγίας Σοφίας και το διάταγμα του προέδρου Ερντογάν με το οποίο υπήχθη στη δικαιοδοσία της διεύθυνσης θρησκευτικών υποθέσεων.
Οι αποφάσεις αυτές θέτουν υπό αμφισβήτηση μια από τις πιο συμβολικές ενέργειες της σύγχρονης και λαϊκής Τουρκίας».
Γερμανία
Την λύπη του για την επικείμενη μετατροπή της Αγίας Σοφίας σε τζαμί εξέφρασε ο εντεταλμένος της ομοσπονδιακής κυβέρνησης, για θρησκευτικά ζητήματα, Μάρκους Γκρούμπελ (CDU). Επισημαίνοντας την ιστορική σημασία του μνημείου. Κριτική για την απόφαση της Άγκυρας άσκησε επίσης η Καθολική Εκκλησία της Γερμανίας, αλλά και στελέχη κομμάτων.
Την διακοπή των ενταξιακών διαπραγματεύσεων με την Τουρκία λόγω (και) της εξέλιξης σχετικά με την Αγία Σοφία ζήτησε ο αναπληρωτής Γενικός Γραμματέας των βαυαρών Χριστιανοκοινωνιστών (CSU) Φλόριαν Χαν:
«Η χρήση της Αγίας Σοφίας ως τζαμιού συμβολίζει την αυξανόμενη αποξένωση μεταξύ της Ευρωπαϊκής Ένωσης και της Τουρκίας υπό τον Ερντογάν.
Μόνο μία συνέπεια μπορεί να υπάρξει… οι ενταξιακές διαπραγματεύσεις με τη Τουρκία πρέπει να σταματήσουν! Δεν είναι πλέον παρά μία φάρσα!».
Μουφτής Κομοτηνής
Την αντίθεσή του στην μετατροπή της Αγίας Σοφίας, σε τζαμί, εξέφρασε και ο Μουφτής Κομοτηνής, Χαλήλ Τζιχάντ. Τονίζοντας με νόημα:
«Πριν την μετατροπή της Αγίας Σοφίας από μουσείο σε τέμενος, είχα πει τη γνώμη μου, ως θρησκευτικός ηγέτης στη Κομοτηνή. Έλεγα ότι αυτό δεν είναι κάτι σωστό και από θρησκευτικής πλευράς. Στις αρχές του Ισλάμ δεν συμβαίνει κάτι τέτοιο».
Προσθέτει χαρακτηριστικά ο θρησκευτικός ηγέτης των Ελλήνων μουσουλμάνων:
«Από την ονομασία της, γίνεται αντιληπτό ότι η Αγία Σοφία είναι Χριστιανικός ναός. Η Αγία Σοφία μετατράπηκε από Χριστιανικός ναός σε τζαμί και από τζαμί σε μουσείο. Θα ήταν καλό να μείνει στην ουδετερότητα και να παραμείνει μουσείο.
Να μην υπάρχει πικρία στη συνείδηση των Χριστιανών και των Μουσουλμάνων. Και να μην πικραίνεται και η κοινότητα στη Κωνσταντινούπολη»