O Χορός των Μαχαιριών ή αλλιώς «Πιτσάκ» είναι ένας ένοπλος χορός που έχει τις ρίζες του στην αρχαία Ελλάδα. Ποντιακός χορός η πλοκή του οποίου είναι παρόμοια με αυτή που αναφέρει και ο Ξενοφών στην «Κύρου Ανάβαση».
Ένας Ποντιακός χορός για δύο άνδρες χορευτές
Χορός επίδειξης μαχαιριών
Για πολλούς ο Χορός των Μαχαιριών ή αλλιώς Πιτσάκ κλείνει τον Πυρρίχιο χορό. Αφού τα δύο πιο δυνατά παλικάρια που έμεναν ακούραστα, συνέχιζαν με τον χορό αυτό.
Οι δύο χορευτές (Πυρριχιστές) ξέφευγαν από τον κύκλο και συνέχιζαν με έναν χορό στον οποίο κρατούσαν μαχαίρια. Με τα οποία αυτοσχεδιάζουν, μιμούμενοι επίθεση και άμυνα. Οι παλαιότεροι πετούσαν το μαχαίρι στον αέρα και μάλιστα μερικοί το έπιαναν με το στόμα. Το τέλος του χορού μας δίνει ζωντανή την εικόνα της μάχης.
Το Πιτσάκ είναι ένας ελεύθερος Ποντιακός χορός και βασίζει το ρυθμό του στον «πυρρίχιο πόδα». Ένα μουσικό μέτρο σύντομο, γι’ αυτό και σαν ρυθμός είναι έντονος και ζωηρός.
Τον χορό αυτό μπορεί να τον συναντήσετε και με τις ονομασίες: «Tη μαχαιρί» ή «Πιτσάκ οϊνί» η Τούρκικη ονομασία του χορού.
Ξενοφώντος Κύρου Ανάβαση
Όπως αναφέρθηκε, ο Χορός των Μαχαιριών είναι γνωστός χορός στον Πόντο από την αρχαία εποχή και η πλοκή του είναι παρόμοια με αυτήν που παρουσιάζει ο Ξενοφών. Συγκεκριμένα, ο Ξενοφών στην «Κύρου Ανάβαση» περιγράφει τη δεξίωση που έδωσε για τους Παφλαγόνες και τον χορό Πιτσάκ ως εξής:
«Δύο Θράκες, στα Κοτύωρα, χόρεψαν ένα χορό με συνοδεία φλογέρας, φορτωμένοι με τον οπλισμό τους.
Επέδειξαν δε μεγάλη ευλυγισία στα πηδήματα και στον χειρισμό των σπαθιών τους. Στο τέλος ένας από τους δύο, όπως πίστεψαν οι καλεσμένοι, χτύπησε θανατηφόρα τον άλλο. Ο οποίος έπεσε καταγής, μιμούμενος με πολλή πειστικότητα τον πεθαμένο».
Όπως και τότε, έτσι και στον Πόντο, ο χορός χορευόταν από 2 χορευτές που κρατούσαν μαχαίρια, με κατάληξη τον εικονικό θάνατο του ενός. Ο νικητής της διαμάχης κέρδιζε την καρδιά μιας νέας κοπέλας, για χάρη της οποίας και δίδονταν αυτή η μάχη.
Σημερινή παραλλαγή του Πιτσάκ
Στη σημερινή παραλλαγή αυτού του Χορού των Μαχαιριών, οι δύο χορευτές μετά την διαμάχη τους πετούν τα μαχαίρια και αγκαλιάζονται. Δίνοντας ένα μήνυμα συμφιλίωσης.
Παρακολουθήστε στο παρακάτω video τον Χορό των Μαχαιριών
Φωτογραφία: Ποντιακός Σύλλογος «Παναγία Σουμελά» στο 47ο Φεστιβάλ Ολύμπου