Σύμφωνα με την UNESCO και τον «Άτλαντα των παγκόσμιων γλωσσών σε κίνδυνο», η Ποντιακή διάλεκτος κατατάσσεται στην κατηγορία κινδύνου «σίγουρα σε κίνδυνο». Όπου τα παιδιά δεν μαθαίνουν πλέον τη γλώσσα ως μητρική στο σπίτι.
Η αρχαιότερη ζώσα διάλεκτος της Ελληνικής Γλώσσας
Η Ποντιακή διάλεκτος
Προσωπικά ομολογώ ότι συγκλονίστηκα όταν συνειδητοποίησα πως είμαι η γενιά που θα χρεωθεί την εξαφάνιση της Ποντιακής μας λαλιάς, αφού δεν μιλώ στα παιδιά μου Ποντιακά ή μάλλον δεν μιλούσα.
Και χρησιμοποιώ παρελθοντικό χρόνο γιατί μετά το σοκ, τόλμησα και ξεπέρασα τις όποιες αναστολές μου και επιδόθηκα στο να μάθω να μιλώ τη μητρική μου γλώσσα, ξεπληρώνοντας το χρέος στον πατέρα μου και στα παιδιά μου. Στην αρχή προκαλούσα γέλια με την προφορά μου, σήμερα νιώθω περήφανη όταν οι μιζετέρ’ μου λένε…
«Ντο καλά καλατζεύς τα Ποντιακά»
Πιστεύω ότι η λαλιά μας δεν θέλει τα μοιρολόγια μας, θέλει να ανατρέψουμε τον επικείμενο θάνατό της. Να της δώσουμε το φιλί της ζωής, όπως πολύ εύστοχα είπε ο Κώστας Διαμαντίδης.
Θα μου πείτε δεν είναι εύκολο. Φυσικά και δεν είναι, όμως όλα τα σπουδαία σε αυτό τον κόσμο με κόπο κατακτήθηκαν. Και μόνο το γεγονός ότι εσείς οι νέοι βρίσκεστε εδώ για να ακούσετε, να συζητήσετε, να θέσετε τους προβληματισμούς και τις προτάσεις σας για τη μητρική μας γλώσσα, είναι ένα σημαντικό βήμα. Ίσως θα έλεγα το πιο σημαντικό, μιας και σε εσάς θα μεταφερθεί το χρέος της διάσωσής της. Και προλαβαίνουμε να τη σώσουμε πιστέψτε με.
Γιατί η γλώσσα μας δεν είναι νεκρή, είναι ζωντανή
Μιλιέται ακόμη στα Ποντιακά χωριά, στα Ποντιακά σπίτια, όπου υπάρχει εστία Ποντιακού Ελληνισμού. Μιλιέται ακόμη στον Πόντο όπως προέβλεψε ο Άνθιμος Παπαδόπουλος, αφήνοντας ένα παράθυρο ελπίδας στη δυσοίωνη πρόβλεψή του για τη διάλεκτό μας.
«Εξαίρεση θα αποτελέσουν τα ιδιώματα του Όφεως και της Τόνγιας, περιφερειών της επαρχίας Τραπεζούντος. Διότι οι Ελληνόφωνοι κάτοικοι αυτών, απόγονοι εξισλαμισθέντων Ελλήνων, δεν υπήχθησαν εις την ανταλλαγήν ως μουσουλμάνοι την θρησκείαν»
Οι Ποντιόφωνοι στη Τουρκία
Ο Ομέρ Ασάν, συγγραφέας του βιβλίου «Ο Πολιτισμός του Πόντου», μιλάει, με συντηρητικούς υπολογισμούς, για 300.000 Ποντιόφωνους στη Τουρκία. Για άτομα, που μιλούν ή καταλαβαίνουν τα Ποντιακά, που είναι η αρχαιότερη ζώσα διάλεκτος της Ελληνικής Γλώσσας.
Όποιος επισκέφθηκε τον Πόντο έχει διαπιστώσει την αλήθεια των λόγων του Ομέρ Ασάν. Το 2005, στο πρώτο μου ταξίδι στον Πόντο, ένα απόγευμα στα Σούρμενα, ο Ποντιόφωνος Αζίζ, περίγραψε, μεταξύ άλλων, στην κάμερά μου, σε άπταιστα Ποντιακά, τον τρόπο που μαγειρεύουν το χαβίτς:
«Δουρβανίζουμεν και παίρουμεν τ’ απάν’ το βούτορον. Βάλουμεν σο τηγάν’ τ’ αλεύρ’ και φτάμε το χαβίτς. Λύουμεν το βούτορον, γύρουμεν εκεί απάν’, βάφτουμεν και τρώγουμεν».
Και όταν το 2010, στο δεύτερό μου ταξίδι στον Πόντο βρέθηκα στη Λαραχανή της Ματσούκας, στο σπίτι της Σελμά, ένιωσα μεγάλη συγκίνηση. Ακούγοντας τη νεαρή κοπέλα να χρησιμοποιεί αρχαίες Ελληνικές λέξεις όπως «κνέσκεσαι» από το αρχαίο κνησμός.
Δυο χιλιάδες περίπου χιλιόμετρα μακριά από την Ελλάδα, ψηλά σα ραχία του Πόντου, ακόμη διατηρούνται απομεινάρια της Αρχαίας Ελληνικής γλώσσας.
Η μαγιά επομένως υπάρχει, μένει να αξιοποιηθεί σωστά
Η Ποντιακή διάλεκτος μιλιέται και από εσάς τους νέους, μέσα από τα Ποντιακά δίστιχα και τραγούδια, τα οποία σήμερα αποτελούν το δυνατό χαρτί της διαλέκτου μας.