Ο Νοέμβριος στον Πόντο λέγεται «Αεργίτες», από την γιορτή του Αγίου Γεωργίου του εν Λύδδη, που γιορτάζει στις 3 Νοεμβρίου. Τον μήνα αυτό ετοίμαζαν τα στρωσίδια (τα χαλιά, τα παπλώματα κλπ) για τον επερχόμενο χειμώνα.
Εις ένδειξη τιμής στον Άγιο Γεώργιο
Αξίζει να σημειωθεί ότι στο Ακ Ντάγ Ματέν και στα 32 του χωριά, χιόνιζε πάρα πολύ κατά τα μέσα του Νοεμβρίου. Το χιόνι έφτανε το ένα μέτρο και κρατούσε έως και ένα μήνα!
Ονομασίες του Νοεμβρίου
- Στην Κερασούντα ονομαζόταν «Αγιγιωργίτης».
- Στη Σινώπη ονομαζόταν «Αγιγιωργίτες».
- Σε Όφη, Σάντα, Τραπεζούντα και Χαλδία ονομαζόταν «Αιγιωργίτης».
- Στα Κοτύωρα λεγόταν «Γότζ-αγης», δηλαδή μήνας της αναπαραγωγής των κριαριών.
- Στην Τρίπολη λεγόταν «Νοέμβριος» και στην Δέσμαινα του Πόντου είχε την ονομασία «Παρτάλ».
- Στη Ροδόπολη ονομαζόταν «Αεργίτες» λόγω του τέλους των γεωργικών ασχολιών και της αρχής των αργιών.
Στα Κοτύωρα, «Αγιωργίτα» ονόμαζαν τους μήνες Απρίλιο ΚΑΙ Νοέμβριο, προς τιμήν του Αγίου Γεωργίου.
Εκφράσεις – Δίστιχα για τον Νοέμβριο
- Τον μήνα Νοέμβριο έστρωναν τα στρωσίδια για τον χειμώνα (χαλιά, παπλώματα κλπ) και έλεγαν το παρακάτω δίστιχο:
«Αγιωργίτα στρώσον – Αγιωργίτα σ΄ κώσον»
Δηλαδή του Αγίου Γεωργίου τον Νοέμβριο στρώσε για τον χειμώνα και του Αγίου Γεωργίου τον Απρίλιο μάζεψε τα για την Άνοιξη.
- Στην Ινέπολη συνέπιπτε η αρχή του Χειμώνα με τη γιορτή του Αγίου Φιλίππου (14 Νοεμβρίου) και λεγόταν το δίστιχο:
«Καλώς τονε τον Φίλιππα, τα χιόνια φορτωμένος»
- Στο Σταυρίν έλεγαν το παρακάτω αποτρεπτικό δίστιχο, για τους ανθρώπους που ήθελαν να ανέβουν στα βουνά:
«Αεργίτες μουρδουλίζ΄ σο ραχίν ανθρώπ΄ς φουρκίζ»
- Σε Κρώμνη και Ίμερα προέτρεπαν όλους να φροντίσουν τα κρεβάτια τους, όπως επίσης και στη Ματσούκα, με τα παρακάτω δίστιχα:
«Αεργίτα το κρεβάτι σ’, πάντα ας κεζατεύ’ τ’ ομμάτι σ’»
«Αεργίτα σο κρεβάτι σ’, πάντα ας στοχεύ, τ’ ομμάτι σ’»
- Για τα πολλά νερά που έφερνε ο Νοέμβριος, λεγόταν και το δίστιχο:
«Αεργίτες έν’ ζαγκίντς, φέρ κρύα νερά και πίντς»
- Στα δε Σούρμενα για τα πολλά χαψία του Νοεμβρίου, έλεγαν το δίστιχο:
«Τ’ Αεργίτα ας’ σο λιμάν’ , τα χαψία σο τηγάν’»
Προτρεπτικός στοίχος του λαού, για να ρίξουν τα ψάρια από το λιμάνι κατ’ ευθείαν στο τηγάνι.
Οι γιορτές του Νοεμβρίου
Τον Νοέμβριο στον Πόντο τιμούσαν ιδιαίτερα τις παρακάτω ημερομηνίες και γιορτές:
- 1 Νοεμβρίου: Των Αγίων Αναργύρων Κοσμά και Δαμιανού.
- 8 Νοεμβρίου: Ημέρα μνήμης των Παμμεγίστων Ταξιαρχών Μιχαήλ και Γαβριήλ.
- 12 Νοεμβρίου: Του Οσίου Πατρός ημών Νείλου του Σοφού.
- 13 Νοεμβρίου: Του Αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου.
- 21 Νοεμβρίου: Τα εισόδια της Θεοτόκου.
- 26 Νοεμβρίου: Του Οσίου Στυλιανού, από το Στέφι του αρχαίου Πόντου, προστάτου των παιδιών.
- 26 Νοεμβρίου: Του Οσίου Νίκωνα του Μετανοείται, από το Ζεφύρι Τραπεζούντας.
- 30 Νοεμβρίου: Του Αγίου Ανδρέα.
Εις ένδειξη τιμής στον Άγιο Γεώργιο
Επί εποχής του Μεγάλου Κωνσταντίνου, ευλαβείς Χριστιανοί ανήγειραν εκκλησία στη Λύδδα (Διόσπολις της Παλαιστίνης), προς τιμήν του Αγίου Μεγαλομάρτυρος Γεωργίου του Τροπαιοφόρου.
Εκει μετέφεραν και κατέθεσαν το πολύαθλο σώμα του μάρτυρος, από ένα άσημο μέρος όπου το είχε θάψει ο Πασικράτης (ο θεράπων του Αγίου).
Η ανακομιδή των λειψάνων του Αγίου Μεγαλομάρτυρος Γεωργίου Του Τροπαιοφόρου συμπίπτει με την ημέρα των εγκαινίων του Ιερού Ναού. Έτσι δίκαια οι Πόντιοι μετονόμασαν τον μήνα Νοέμβριο σε «Αεργίτεν», εις ένδειξη τιμής στον Άγιο Γεώργιο, τον οποίο πολύ τιμούσαν.